Thanh tra Chính phủ vừa công bố kết quả thanh tra về quá trình tái cơ cấu các doanh nghiệp Nhà nước và việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất kinh doanh sang đất ở và kinh doanh bất động sản trong giai đoạn 2011 - 2021 tại Bộ Giao thông Vận tải (GTVT).
Kết quả thanh tra cho thấy hàng loạt sai phạm trong công tác sắp xếp, cổ phần hóa, và quản lý sử dụng đất khi tiến hành cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp đầu ngành thuộc GTVT, bao gồm Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam, Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam, Tổng Công ty Hàng không Việt Nam, cùng các công ty Cienco 4, Cienco 5, Cienco 6, và Cienco 8.
Ví dụ điển hình là trường hợp cổ phần hóa Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, trong đó Bộ GTVT chủ trương cổ phần hóa các công ty bảo trì cơ sở hạ tầng đường sắt. Tuy nhiên, do quy mô nhỏ và sự phân tán của các công ty này, việc cổ phần hóa không đạt hiệu quả mong đợi khi phần lớn cổ phần chỉ được bán cho người lao động và không thu hút đầu tư bên ngoài, dẫn đến tình trạng thiếu minh bạch và không đạt được các mục tiêu của cổ phần hóa.
Kết quả cổ phần hóa
Tại Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), mặc dù phần lớn các cảng hàng không ACV quản lý là hạ tầng lưỡng dụng và không thuộc đối tượng cổ phần hóa, nhưng vẫn tiến hành cổ phần hóa theo chỉ đạo của Bộ GTVT. Điều này gây khó khăn trong việc xử lý tài sản và đất đai, làm ảnh hưởng đến an ninh, an toàn hàng không. Kết quả cổ phần hóa ACV cũng không đạt hiệu quả như phương án được phê duyệt.
Đáng lưu ý, Bộ GTVT đã phê duyệt giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa ACV mà chưa hoàn thiện các thủ tục pháp lý liên quan đến 29 cơ sở đất đai, và chưa lập phương án sử dụng đất trình lên UBND các tỉnh thành, vi phạm Nghị định số 189/2013 của Chính phủ. Ngoài ra, quyền sở hữu tài sản trong khu bay và quyền sử dụng đất cũng chưa được xử lý triệt để.
Thanh tra Chính phủ kết luận rằng Bộ GTVT, Ban chỉ đạo cổ phần hóa và các đơn vị liên quan như Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, ACV và các bên tư vấn định giá đều phải chịu trách nhiệm về các sai phạm này.
Trước các phát hiện này, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ GTVT kiểm điểm trách nhiệm của các cá nhân và tập thể có liên quan trong việc thực hiện tái cơ cấu và cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước. Đồng thời, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước cũng phải xem xét trách nhiệm đối với các lãnh đạo liên quan, đặc biệt về việc chậm quyết toán tại các doanh nghiệp như Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) và ACV.
Về mặt kinh tế, Bộ GTVT cần xem xét trách nhiệm bồi thường thiệt hại và xử lý theo quy định pháp luật đối với việc giảm và mất vốn Nhà nước, tổng giá trị hơn 396 tỷ đồng. Trong số này, 66,1 tỷ đồng là do quá trình cổ phần hóa và 330,4 tỷ đồng từ hoạt động sản xuất kinh doanh gây thất thoát vốn Nhà nước.
Nếu quá trình xử lý phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật gây thiệt hại cho tài sản Nhà nước, Thanh tra Chính phủ đề nghị chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để xử lý theo quy định.
