Trong bối cảnh Tesla kinh doanh khó khăn, ban giám đốc Tesla đang xem xét một gói lương mới cho CEO Elon Musk. Tuy nhiên, họ lại vấp phải một câu hỏi nan giải: “Nên trả lương cho người giàu nhất thế giới như thế nào?”

Ông Elon Musk là giám đốc điều hành có mức lương thấp nhất trong số các công ty thuộc chỉ số S&P 500 (chỉ số chứng khoán đại diện cho 500 công ty lớn nhất của Mỹ) vào năm ngoái. Tesla đã trả cho ông 0 USD.

Tình trạng này đã kéo dài suốt vài năm qua vì vướng vào một vụ kiện pháp lý liên quan đến gói thưởng cổ phiếu khổng lồ của ông Musk hồi năm 2018. Tòa án đã 2 lần bác bỏ gói lương thưởng của ông Musk, cho rằng có sai sót trong quá trình tạo ra gói này, mặc dù cổ đông Tesla đã biểu quyết ủng hộ gói thưởng này tới 2 lần.

Hiện tại, khi ông Musk kết thúc vị trí nhân viên chính phủ đặc biệt tại Nhà Trắng và hoạt động kinh doanh của Tesla đang gặp khó khăn, ban giám đốc Tesla đang xem xét một gói lương mới cho vị CEO kỳ cựu.

CEO Elon Musk phát biểu trước các cổ đông của Tesla. Ảnh: Getty Images. 

Đa dạng cách trả lương

Các công ty có nhiều cách khác nhau để trả lương cho các CEO sáng lập.

Công ty sản xuất súng điện taser Axon trả cho CEO Rick Smith một gói cổ phiếu trị giá 165 triệu USD vào năm ngoái, khiến ông trở thành CEO được trả lương cao nhất theo xếp hạng hàng năm của The Wall Street Journal.

Meta trả cho CEO Mark Zuckerberg 27 triệu USD, chủ yếu dùng cho các dịch vụ bảo vệ cá nhân.

CEO Michael Dell của hãng máy tính Dell nhận được 3,1 triệu USD tiền mặt, trong khi tỷ phú Warren Buffett của Berkshire Hathaway nổi tiếng là chỉ nhận lương cơ bản và phúc lợi an ninh ( khoảng 405.111 USD) và không nhận cổ phần.

Ngay cả với những vị trí lãnh đạo quyền lực, mức lương cũng có thể rất khác biệt: Tổng thống Trump nhận 400.000 USD/năm (cộng thêm khoản phụ cấp 50.000 USD không chịu thuế); hiệu trưởng Đại học Harvard nhận hơn 1 triệu USD.

Theo các chuyên gia, có 3 phương thức mà Tesla có thể lựa chọn để trả lương cho CEO Elon Musk.

Phương án 1: Không cần trả lương

Theo chuyên gia tư vấn lương thưởng Alan Johnson, việc trả lương cho CEO Elon Musk là không cần thiết, vì ông Musk tự có động lực làm việc từ số cổ phiếu khổng lồ mà ông đang nắm giữ của Tesla.

“Tại sao Tesla lại phải trả lương cho ông Musk? Nếu ông ấy ở lại và tạo ra giá trị, ông sẽ kiếm được rất nhiều tiền. Nhưng nếu không tham gia hoặc không tạo ra giá trị, thì sẽ không nhận được gì", ông Johnson nói.

Ông Johnson cho rằng ông Musk có khả năng thu về hàng tỷ USD cổ phiếu Tesla nếu giúp công ty hoạt động tốt.

"Đưa ra mức thưởng hàng triệu USD cũng không có nghĩa lý gì so với hàng tỷ USD mà ông Musk có thể kiếm được từ cổ phiếu Tesla”, ông nói.

Ông Johnson cũng cho rằng ban giám đốc Tesla nên nói rõ với ông Musk rằng ông phải chuyên tâm vào Tesla hơn, giảm bớt thời gian dành cho SpaceX và các dự án khác. Theo ông Tesla nên bắt đầu lên kế hoạch tìm CEO kế nhiệm ông Musk trong tương lai.

Ông Musk trong một buổi khai trương nhà máy Tesla. Ảnh: Wall Street Journal. 

Phương án 2: Trả lương như mọi CEO khác

Một số chuyên gia cho rằng Tesla không nên chấp nhận đòi hỏi của ông Musk về việc có thêm cổ phần sở hữu.

Hiện tại ông Musk đang nắm khoảng 20% cổ phần Tesla. Vị CEO đã công khai nói rằng ông sẽ tập trung vào lĩnh vực khác nếu không thể tăng sở hữu lên 25%. Ông Musk cho rằng điều đó sẽ giúp ông có quyền kiểm soát tốt hơn.

"Bạn đang trả lương cho một người làm công việc điều hành, bạn phải tách biệt điều đó với chuyện họ có bao nhiêu cổ phần. Nếu ông ấy muốn sở hữu nhiều hơn, thì cứ đi mua”, ông Robin Ferracone, CEO công ty tư vấn Farient Advisors nói.

Hầu hết chuyên gia trong ngành đều cho rằng ban giám đốc Tesla nên áp dụng quy trình trả lương cho ông Musk như với mọi CEO khác. Theo đó, Tesla cần tham khảo lương của các nhà lãnh đạo công ty ô tô, AI, công nghệ để đưa ra định mức lương phù hợp cho ông Musk.

"Không nên có khác biệt giữa người sáng lập và người không sáng lập trong quá trình quyết định lương thưởng", ông Scott Oberstaedt, giám đốc cấp cao mảng lương thưởng tại Willis Towers Watson cho biết.

Phương án 3: CEO và nhân viên cùng "đặt cược" vào công ty

CEO được trả lương cao nhất năm 2024 - Rick Smith của Axon - cho biết gói lương 165 triệu USD của ông được xây dựng dựa trên kế hoạch mà khoảng 4.000 nhân viên công ty cũng có thể tham gia.

Lấy cảm hứng từ gói lương của Elon Musk năm 2018, công ty Axon gắn tiền lương với giá cổ phiếu và các chỉ số tài chính của công ty. Nhân viên của Axon có thể chọn không nhận một phần thu nhập trong 7 năm, và dùng phần tiền đó để "đặt cược" vào kết quả kinh doanh của công ty. Những người có thu nhập dưới 90.000 USD/năm sẽ được cấp cổ phiếu trực tiếp.

Nếu Axon đạt mức tăng trưởng bình quân tốt, CEO và nhân viên sẽ nhận cổ phần tương ứng với số tiền họ đã bỏ ra. Kết quả kinh doanh vượt trội có thể giúp cổ phần của tăng gấp 3 lần. Trong khi nếu công ty kinh doanh kém hiệu quả thì phần nhận ít hơn, thậm chí là không gì cả.

"Lương của tôi được tính theo cùng phương thức với tất cả các nhân viên khác. Tôi nghĩ các công ty khác cũng nên tham khảo cách thức này", ông Smith nói.

Cho đến nay, ông Smith cho rằng hình thức trả lương này đã góp phần mang lại thành công cho Axon.

"Hầu hết nhân viên đã chấp nhận giảm lương để đầu tư. Công ty làm việc hiệu quả khi tất cả đều cùng nhìn về một mục tiêu chung", ông nói.

Theo Wall Street Journal

Lê Ngọc-Link gốc