Sau thời gian tăng nóng, áp lực chốt lời cùng sự suy giảm lực cầu đã khiến nhiều cổ phiếu khoáng sản có dấu hiệu điều chỉnh giảm.
Trữ lượng đất hiếm của các quốc gia trên thế giới (Ảnh: Alamy).
Triển vọng dài hạn của nhóm cổ phiếu khoáng sản hiện vẫn chưa có nhiều thông tin để đánh giá. Do đó, các nhà đầu tư cần cẩn trọng với nhóm cổ phiếu này.
Động lực thúc đẩy đà tăng giá
Sau kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán vừa qua, trên thị trường chứng khoán, nhóm cổ phiếu khoáng sản đã khởi động một đợt sóng tăng mạnh mẽ, như BMC, KSV, HGM, MSR... Đến ngày 20/2/2025, cổ phiếu BMC đã tăng 42% trong một tháng và 44% trong vòng một năm. Tương tự, mã KSV ghi nhận mức tăng lần lượt hơn 51% và 126%, HGM tăng 43% và hơn 30%,…
Theo các chuyên gia, đà bứt phá lần này của cổ phiếu khoáng sản không chỉ xuất phát từ cung - cầu, mà còn bị chi phối bởi các yếu tố vĩ mô và xu hướng toàn cầu.
Thứ nhất, căng thẳng thương mại leo thang giữa các nền kinh tế lớn đang làm gián đoạn chuỗi cung ứng nguyên liệu, đặc biệt là kim loại và khoáng sản chiến lược. Nhiều quốc gia thắt chặt chính sách xuất khẩu nhằm bảo vệ tài nguyên trong nước, dẫn đến tình trạng khan hiếm trên thị trường toàn cầu.
Thứ hai, thống lĩnh thị trường kim loại hiếm, Trung Quốc đã siết chặt xuất khẩu đối với đất hiếm, vonfram (tantalum) và một số nguyên liệu quan trọng khác, khiến giá những mặt hàng này tăng vọt.
Đặc biệt cuối năm 2024, Bắc Kinh cấm xuất khẩu gali, antimon - nguyên liệu sản xuất chất bán dẫn, năng lượng tái tạo và thiết bị quân sự. Ngoài ra, Trung Quốc cũng kiểm soát xuất khẩu than chì thành phần quan trọng trong sản xuất pin và thiết bị quốc phòng.
Thứ ba, Mỹ đã siết chặt kiểm soát đối với 24 loại thiết bị sản xuất chip và 3 phần mềm cốt lõi phục vụ ngành bán dẫn, hạn chế khả năng tiếp cận của Trung Quốc. Trong đó, bộ nhớ băng thông cao (HBM) - công nghệ cốt lõi cho AI và điện toán tiên tiến bị đưa vào danh mục kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn Bắc Kinh mở rộng năng lực AI trong lĩnh vực quân sự.
Thứ tư, từ đầu năm 2024, giá đồng đã tăng hơn 10%; nhôm, niken và vonfram, những kim loại quan trọng trong sản xuất và công nghệ cao, liên tục lập đỉnh mới trong bối cảnh sự bùng nổ của xe điện và năng lượng tái tạo, làm gia tăng nhu cầu với kim loại quý hiếm, tạo lợi thế lớn cho các doanh nghiệp khai khoáng.
Tuy nhiên trong những phiên giao dịch gần đây, áp lực chốt lời cùng sự suy giảm lực cầu đã khiến nhiều cổ phiếu khoáng sản có dấu hiệu điều chỉnh giảm. Các mã KSV, MTA, BMC, MGC, KCB xuất hiện mô hình hai đỉnh, trong đó đỉnh sau thấp hơn đỉnh trước, phản ánh xu hướng suy yếu của giá cổ phiếu.
Cân nhắc kỹ trước khi đầu tư
Trên thực tế, giá cổ phiếu khoáng sản không chỉ phản ánh giá trị nội tại của các doanh nghiệp mà còn chịu ảnh hưởng lớn từ tâm lý thị trường. Trong đó, sự tác động của tâm lý đám đông, hiệu ứng FOMO (sợ bị bỏ lỡ) và chiến lược của các nhà đầu tư lớn có thể tạo ra những đợt sóng tăng giá mạnh, đôi khi vượt xa giá trị thực tế của doanh nghiệp.
Khi thị trường đón nhận các thông tin tích cực như giá khoáng sản toàn cầu tăng, chính sách hỗ trợ ngành khai khoáng, hay kết quả kinh doanh khả quan của doanh nghiệp, niềm tin của nhà đầu tư được củng cố, các tổ chức đầu tư lớn có thể chủ động đẩy mạnh mua vào, khiến giá cổ phiếu tăng nhanh. Điều này tạo ra một vòng xoáy tích cực, khiến nhà đầu tư cá nhân bị thu hút bởi xu hướng tăng giá mà không kịp phân tích kỹ lưỡng về giá trị thực tế của cổ phiếu.
Đối với ngành khoáng sản, các chuyên gia thường ưu tiên định giá doanh nghiệp dựa trên trữ lượng tài nguyên mà họ sở hữu và sử dụng phương pháp định giá theo P/B. Hiện nay, Việt Nam chưa có số liệu rõ ràng về trữ lượng đất hiếm cũng như kế hoạch khai thác cụ thể. Điều này khiến việc định giá cổ phiếu khoáng sản chủ yếu dựa vào kỳ vọng hơn là dữ liệu thực tế. Ngoài ra, quá trình cấp phép khai thác đất hiếm cũng gặp nhiều rào cản về vốn, công nghệ và tiêu chuẩn môi trường, hạn chế số lượng doanh nghiệp có thể tham gia vào lĩnh vực này.
Theo dữ liệu từ iBoard của công ty chứng khoán SSI, mức định giá trung bình theo P/B của nhóm ngành khoáng sản vào khoảng 1,25 lần. Điều này đồng nghĩa với việc sau giai đoạn tăng nóng, định giá cổ phiếu khoáng sản không còn ở mức hấp dẫn, khi nhiều mã đang được giao dịch với P/B cao hơn đáng kể so với mức trung bình trong điều kiện thị trường ổn định.
Theo ông Trương Hiền Phương, Giám đốc cao cấp Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam, cổ phiếu khoáng sản đã ghi nhận đà tăng mạnh nhờ tâm lý hưng phấn của thị trường và kỳ vọng vào tiềm năng khai thác tài nguyên, đặc biệt là đất hiếm và lithium. Tuy nhiên, triển vọng dài hạn của nhóm cổ phiếu này vẫn còn nhiều điểm cần xem xét.
Trên thực tế, triển vọng dài hạn của cổ phiếu khoáng sản phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chính sách hỗ trợ, công nghệ khai thác và quy hoạch ngành. Nếu các doanh nghiệp khoáng sản có sự đầu tư bài bản và chiến lược rõ ràng, đây có thể là nhóm cổ phiếu tiềm năng. Ngược lại, nếu đà tăng chỉ dựa trên tâm lý thị trường, rủi ro điều chỉnh sẽ rất cao. Do đó, các nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng và theo dõi sát diễn biến thực tế trước khi ra quyết định đầu tư vào nhóm cổ phiếu khoáng sản.
